Church as Sacrament: A Conciliar Concept and its Reception in Contemporary Theology

Abstract

Profesor Uniwersytetu w Leuven ukazuje w pełnym świetle eklezjologię posoborową, a w szczególności jej ważny aspekt, jakim jest sakramentalność Kościoła. Omawia podstawowe określenia Kościoła, zawarte w orzeczeniach Soboru Watykańskiego I, a także w motu proprio Sacrarum antistitum Piusa X, które w swej części przysięgi antymodemistycznej było w użyciu aż do 1967 r. Głównymi kwestiami eklezjologicznymi tych dokumentów, pozostających pod wpływem myśli takich ówczesnych teologów, jak A. Günther, J. A. Möhler i J. E. Kuhn, było Chrystusowe ustanowienie Kościoła oraz zagadnienie prymatu papieskiego. Podejmując te kwestie Autor stosuje metodę historyczno-porównawczą dzięki której możemy wraz z nim prześledzić ewolucję tekstu Konstytucji dogmatycznej o Kościele, zwłaszcza gdy chodzi o cytowania wspomnianych dokumentów. Pozwala to przyjąć tezę o ewolucyjnym charakterze orzeczeń Magisterium, dla których w przypadku Vaticanum II element nowości pojawia się pod wpływem racji duszpasterskich oraz szerokiej inkulturacji, rzutującej na współczesne rozumienie tradycyjnych ujęć. Pośród nich kwestia sakramentalności Kościoła została ukazana przez omówienie podstawowych ujęć współczesnych teologów: H. de Lubac’a w Méditation sur l’Eglise, O. Semmelrotha w Die Kirche als Ursakrament, K. Rahnera w Kirche und Sakramente oraz E. Schillebeeckxa w Christus, sacrament van de godsontmoeting. Syntetycznie i komunikatywnie wyjaśnia Autor strukturę Lumen Gentium budując rodzaj sakramentalnej eklezjologii, w której mieści się zarówno hierarchiczna struktura, jak i próba opisu samej tajemnicy Kościoła. Cenną częścią pracy De Mey’a jest ukazanie recepcji tej eklezjologii w orzeczeniu Synodu Biskupów z 1985 r., zwłaszcza gdy chodzi o pluralizm form eklezjalnych nie ujmujących nic jego jedności i powszechności. O posoborowej recepcji sakramentalnej eklezjologii przekonuje nas także omawiając dzieła niemieckich teologów: J. Meyera zu Schlochtern w Sakrament Kirche: Wirken Gottes im Handeln der Menschen, H. J. Pottmeyera opisującego Kościół jako ukonkretnienie Królestwa Bożego oraz P. Hünermanna z jego koncepcją wspólnotowych działań i M. Kehla akcentującego elementy pneumatologiczne w tajemnicy i instytucji Kościoła. Nieco innymi drogami przebiegała recepcja sakramentalnej eklezjologii na gruncie francuskojęzycznym. De Mey omawia ją na przykładzie L.-M. Chauveta oraz C. Duquoca z jego Des églises provisoires i późniejszymi pismami. Wspomniana recepcja w głównych grupach językowych stanowi cenną pomoc w dialogu ekumenicznym, dla którego Kościół jako sakrament pierwotny, fundamentalny staje się okazją dla nowych poszukiwań w zakresie jego ustanowienia i tak ważnej ekumenicznej kwestii prymatu. Dla środowiska polskiego artykuł posiada wartości poznawcze, ukazujące istotne kwestie współczesnej eklezjologii w teologii zachodniej. Może być inspirujący dla ukierunkowania badań w dialogu naszej teologii ze środowiskami teologii środkowo-wschodniej Europy.