Obraz rodziny w lekturach gimnazjalnych

Abstract

This article presents the family image in Polish secondary school reading. There are no scientific studies about this field of school reality, so the conclusions come from own teacher’s practice and they are rather optimistic – the traditional family pattern is still strong and stable. The reason is that the vast majority of school reading are old (classic) books. Even the youth novels which the students read at school nowadays are the same as their parents read. We can hear that this is a defect of our school and students’ set books must become more modem. And here the problem begins, because in modern literature the family looks quite different – the parents are often divorced, the teens drink and take drugs, girls are pregnant. So the world in these books is similar to the reality that the youth live in. But the greatest problem is that there are no solutions nor indications for the youth in these books. They only show the world – like a mirror – with no pattern. Because showing directions and educating on the values isn’t important for the writers today. Teachers shouldn’t let these dangerous changes appear in Polish school. We can already see the signs of “new thinking” in the new interpretations of great literary works, for example in “Antigone” by Sophocles. In this modern reinterpretation the heroine becomes an advocate of alternative sexual models, like incest, and all her actions and words are interpreted according to the theories of gender.

O lekturach szkolnych pod kątem ich wychowawczego i formacyjnego oddziaływania pisze się mało, obserwacje zawarte w artykule pochodzą więc przede wszystkim z doświadczeń pedagogicznych autorki. Wnioski, do jakich te obserwacje prowadzą, są raczej optymistyczne - obraz rodziny w lekturach przewidzianych podstawą programową gimnazjum pokrywa się z tradycyjnym modelem i ugruntowuje podstawowe chrześcijańskie wartości. Wynika to z faktu, ze większość tych lektur to pozycje literatury dawniejszej, by nie rzec klasycznej. Nawet powieści młodzieżowe, proponowane uczniom przez program, są w większości podobne do tych, które czytali ich rodzice. Radykalni zwolennicy nowoczesności czynią z tego zarzut nienadążania za przemianami świata i oskarżają szkołę o wstecznictwo. W książkach, które ci krytycy widzieliby w spisach lektur, obraz rodziny jest już zdecydowanie inny – rodzice są często rozwiedzeni lub skłóceni, nastolatki piją i biorą narkotyki, nieobcy jest im seks, dziewczęta zachodzą w „szkolne” ciąże. Tak więc świat w tych książkach jest taki jak rzeczywistość, w jakiej powstają. Odbijają ją, owszem, i przez to są jak najbardziej „na czasie”, ale nie proponują żadnych rozwiązań i nie prezentują wzorców, bo wskazywanie kierunków, pouczanie i prowadzenie, czyli tak ważne dla dawnego wychowania (lektura była jego elementem) dydaktyzm i pareneza nie stanowią dziś celu dla twórców. Dopóki w gimnazjalnych lekturach są Sienkiewicz, Mickiewicz, Fredro, Tolkien, Kamiński czy Exupéry, młodzież pod kierunkiem świadomych nauczycieli może być skutecznie i mądrze chroniona przed destruktywnym i skutkami rozchwiania zasad i tradycji. Jeśli jednak i ten obszar zostanie zaanektowany przez reformatorów obyczajowości, wychowanie w duchu „nowego wspaniałego świata” stanie się o wiele łatwiejsze, zważywszy, iż rodziny w znacznej mierze już wcześniej ustąpiły pola. Artykuł analizuje stan wciąż jeszcze (choć nie wiadomo, na jak długo) aktualny, zachęcając jednocześnie do aktywnej troski o zachowanie tego status quo.