Kościół wobec kremacji w początkach chrześcijaństwa

Abstract

Przedmiotem niniejszego artykułu było omówienie zagadnienia jednej z form postępowania z ludzkim ciałem po śmierci – kremacji, w początkach chrześcijaństwa. Najpierw interesujące nas kwestie zostały przeanalizowane w oparciu o świadectwa biblijne zarówno Starego jak i Nowego Testamentu. W ich świetle wykazano, iż w tradycji starotestamentalnej kremacja stosowana była jedynie w sytuacjach ekstremalnych i jako środek kamy. Pierwsze wieki chrześcijaństwa „karę ognia” utożsamiają z eschatologicznym pojęciem piekła. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa dostrzega się, jak ujęcie eschatologii dalekie jest od dogmatycznej stałości, co jest wynikiem dialogu hellenizmu z kulturą judeochrześcijańską. W odniesieniu do człowieka pojednanego z Bogiem, kremacja burzyła naturalny porządek dzieła stworzenia i rujnowała metafizyczną nadzieję na zmartwychwstanie. Natomiast odniesiona do człowieka, który utracił łaskę Bożą, pełniła rolę katharsis. Chrześcijaństwo poprzez sprzeciw wobec rytualnej kremacji wyraźnie odcinało się przy tym, od wszelkich tradycji. Fakt ten jest w końcu wyrazem głębokiej czci dla pochówku, zmartwychwstania i wniebowstąpienia Chrystusa, który jest dla chrześcijanina miarą wszystkich miar. Archetypem rytuału pogrzebowego jest wszakże na kartach Nowego Testamentu pogrzeb samego Jezusa Chrystusa. Zasadniczym problemem, jaki zamierzano tu wyeksponować, jest fakt, iż starożytne chrześcijaństwo, zarówno wschodnie jak i łacińskie, uznawało crematio mortuorum za akt skierowany przeciwko opisanemu w Księdze Rodzaju naturalnemu porządkowi stworzenia, ewangelijnemu opisowi kultu umęczonego przez śmierć krzyżową ciała Chrystusa, a nade wszystko – przeciwko wierze w dogmat o zmartwychwstaniu ciał.

The following article is concerned with the perception of cremation, one of the possible ways of treating the human body after death, in the age of early Christianity. The issue is first analyzed on the basis of biblical testimonies from both the Old and the New Testament. These prove that in the Old Testament tradition cremation was performed only in extreme circumstances or as a means of punishment. In the first centuries of Christianity, the „punishment of fire” was related to the eschatological concept of hell. In the first centuries of Christianity, the eschatological apprehension of cremation was visibly far from being dogmatically consistent, owing to mutual influence between the Hellenic and Judeo-Christian cultures. For a man reconciled with God, cremation disrupted the natural order of the act of creation, depriving one of the metaphysical hope for resurrection; and when applied to a man who had lost God’s grace, it served as a means of catharsis. By opposing ritual cremation, Christianity distanced itself from other traditions. This attitude also shows deep reverence for the burial, resurrection and Ascension of Christ, who is the measure of all measures for Christians. After all, it is the burial of Jesus Christ Himself that serves as the archetypical funeral ceremony of the New Testament.