Boecjusza idea duszy i poznania Boga na podstawie dzieła De consolatione filosofiae

Abstract

Tematem artykułu jest idea duszy, jej poznanie i droga do Boga rozpatrywana w dziele De consolatione philosophiae autorstwa Boecjusza – myśliciela późnej starożytności. Rozważania nad duszą łączą się z koncepcją Logosu, opatrzności Boga i wieczności. Boecjusz zakłada, że połączenie duszy i ciała jest dla duszy zniewoleniem, stanowi swoistą jej degradację. Dusza bowiem odwiecznie związana jest ze Źródłem, czyli Bogiem, i do niego pragnie wrócić, gdyż tylko Bóg stanowi jej szczęście. Dusza pierwotnie, „przed” wcieleniem w ciało, była czystym duchem, lecz w świecie materialnym musi zmagać się z namiętnościami ciała, stąd istotne jest, by w procesie wznoszenia się do Boga ujarzmiać zmysłowość. Dusza, żyjąc w fizykalnym ciele, niejako „zapomniała”, kim naprawdę jest. By wznieść się ku Bogu, musi ponieść znaczny wysiłek i przejść przez proces anamnezy, o którym pisał Platon. Proces ten polega na tym, że dusza „przypomina” sobie wiedzę, którą od zawsze ma w sobie. Dusza zakorzeniona jest w Logosie, Boskiej Racjonalności, i z niej czerpie swoją wiedzę. Stąd też zawsze odczuwa pragnienie zjednoczenia z Bogiem, chociaż w świecie materialnym wzrok duszy został przytłumiony, a ułomne władze poznawcze, jakimi dysponuje człowiek, nie pozwalają na pełne poznawanie rzeczywistości. Indywidualna świadomość istoty stworzonej żyje tak naprawdę tylko w swojej teraźniejszości, a rzeczywistość poznaje sekwencyjnie z momentu na moment. Żadne stworzenie nie ogarnia rzeczywistości całej naraz, tak jak Byt absolutny, który jako opatrzność wszystkim rozporządza i wszystkim bytom przydziela określone miejsce w hierarchii Wszechświata. Boecjusz porusza problem opatrzności, która jest przeznaczeniem, rozporządzeniem stworzonego świata. Według myśliciela opatrzność jednak nie odrzuca wolnej woli istot świadomych, które mają swobodę działania. Opatrzność to rozumny plan Boga, zasada kreacji, czyli Logos – Racjonalność, Świadomość Boga.

The subject of the article is the idea of the soul, its knowledge and the way to God based on the work of De consolatione philosophiae by Boethius – a late antiquity thinker. Reflection on the soul is connected with the concept of the Logos, God’s providence and eternity. Boethius assumes that the connection of soul and body is a bondage to the soul, it constitutes its kind of degradation. The soul is eternally connected with the Source, that is God, and wishes to return to it, because only God is its happiness. The soul was originally pure spirit “before” incarnation into the body, but in this material world it has to contend with the passions of the body. Hence, it is essential to tame sensuality in the process of ascending to God. Living in a physical body, the soul has “forgotten” who it really is. In order to rise to God, the soul must make a considerable effort and go through the anamnesis process that Plato wrote about. The process is based on the fact that the soul „remembers” the knowledge that it has always had within itself. The soul is rooted in the Logos, Divine Rationality and draws its knowledge from it. Hence, the soul always feels the desire to be united with God, although in this material world the sight of the soul has become obscured, and the imperfect cognitive faculties of man do not allow us to fully know reality. Individual creature consciousness actually lives only in the present, and learns reality sequentially from moment to moment. No creation obliterates the whole reality at once, as does the Absolute Being, which as providence governs and assigns to all beings a specific place in the hierarchy of the Universe. Boethius deals with the problem of providence, which is destiny, the regulation of the created world. According to the thinker, providence does not reject the free will of conscious beings who are free to act. Providence is God’s rational plan, the principle of creation, Logos – Rationality, God’s Consciousness.