Problem niezależności refleksji dramatycznej Józefa Tischnera od myśli teodramatycznej Hansa Ursa von Balthasara

Abstract

W niniejszym artykule podejmujemy problem niezależności myśli dramatycznej Józefa Tischnera oraz refleksji teodramatycznej Hansa Ursa von Balthasara. Wykazujemy, iż obaj autorzy, pomimo zbliżonego podejścia ogólnego i pewnych podobieństw w niektórych aspektach szczegółowych, rozwijają swą myśl (teo)dramatyczną niezależnie od siebie. W przypadku Balthasara można mówić o całkowitej niezależności od Tischnera. W przypadku Tischnera analizujemy przykłady formalnej zależności jego tekstów od Balthasara (cytowanie grzecznościowe, zapożyczenia terminologiczne) i wykazujemy, iż zależność ta ma charakter czysto marginalny i dotyczy jedynie ostatnich dwóch lat jego życia. We wniosku formułujemy więc tezę o „nieprzyczynowej równoczesności” dotyczącą wkładu obu autorów w rozwój tzw. nurtu dramatycznego, nawiązując w ten sposób do analogicznego zjawiska, o którym pisał sam Balthasar w kontekście prekursorów nurtu dialogicznego.

In this article we address the problem of the independence of the dramatic thought of J. Tischner and theodramatic reflection of H. U. von Balthasar. We show that both authors, despite some resemblance in general approach and certain similarities in some specific aspects, develop their (theo)dramatic thought independently from each other. In case of Balthasar, one can talk about total independence from Tischner. In case of Tischner, we analyze the examples of formal dependence of his texts on Balthasar (courtesy citing, terminological borrowings) and we show that this dependence has a purely marginal character and concerns only the last two years of his life. As a corollary we formulate a thesis about „non-causal simultaneity” regarding the contribution of both authors to the development of the so-called dramatic current, referring this way to the analogical phenomenon that Balthasar himself discussed in the context of the precursors of the dialogical current.