Vztah česke společnostik Církvi a křesťanství

Abstract

Celem artykułu jest przedstawienie relacji społeczeństwa wobec Kościoła i chrześcijaństwa w Republice Czeskiej. Uświadomienie sobie tej sytuacji może pomóc samotnemu w Republice Czeskiej Kościołowi, aby ponownie zadać sobie pytanie: Jak głosić Ewangelię w tym społeczeństwie? Ponieważ sytuacja Kościoła w Republice Czeskiej zdecydowanie różni się od sytuacji w innych krajach Europy, ważnym jest określenie przyczyn takiego stanu rzeczy, które warunkują aktualny kontekst działania Kościoła w tym kraju. Dlatego w paragrafie pierwszym analizie zostają poddane źródła i przyczyny teraźniejszej sytuacji Kościoła w Republice Czeskiej. Paragraf drugi artykułu zostaje poświęcony stopniowi sekularyzacji, w jakim znajduje się społeczeństwo czeskie, oraz specyficznym przejawom stosunku narodu wobec Kościoła. Natomiast w paragrafie trzecim zostaje przedstawiony sposób postrzegania Kościoła przez opinię publiczną. Treść paragrafów stopniowo wprowadza w uwarunkowania historyczne i współczesne przejawy stosunku Czechów do Kościoła katolickiego, dostarczając czytelnikowi kompletny wizerunek problematyki obecności Kościoła w życiu społecznym jednego z najbardziej zsekularyzowanych krajów. Społeczeństwo czeskie w skali europejskiej jest postrzegane jako wielce zsekularyzowane, a jego członkowie — jako ludzie przeważnie deklarujący się jako ateiści. Taka sytuacja jest istotnym bodźcem i wyzwaniem dla Kościoła czeskiego, który na te fakty musi reagować. Jednak by sam Kościół i społeczeństwo były w stanie tę sytuację dostatecznie rozważyć, trzeba pytać ojej przyczyny. Powody znacznie rozwiniętej sekularyzacji, często przypisywane czterdziestoletniemu okresowi ustroju komunistycznego, są głębsze i należy ich szukać w historii narodu czeskiego. Opisany w artykule stan sekularyzacji jest wynikiem długotrwałego historycznego doświadczenia narodu czeskiego z Kościołem, które kształtowało się przez kilka stuleci, zwłaszcza jednak pod koniec panowania monarchii habsburskiej, która była dla Czechów symbolem ucisku, a zarazem łącznikiem z Kościołem katolickim. Chociaż w przeciwieństwie do innych państw Republika Czeska charakteryzuje się nadzwyczajnym stopniem sekularyzacji, nie można powiedzieć, by społeczeństwo było wobec religii jako takiej całkowicie wrogie. W środowisku czeskim za określeniem siebie jako ateista kryje się często raczej niezgadzanie się z Kościołem i jego pomyłkami historycznymi, niż bezpośrednie odrzucenie istoty nadprzyrodzonej. Pytanie nie jest zatem o to, czy Czesi są wierzący, czy nie, ale w co właściwie wierzą. Podczas gdy tylko 13% populacji deklaruje się jako katolicy, egzystencję istoty nadprzyrodzonej odrzuca tylko jedna piąta Czechów. Właśnie ta sytuacja jest dla Kościoła czeskiego niezmiernym wyzwaniem. Społeczeństwo czeskie jest wobec działalności Kościoła, pomimo znacznego stopnia sekularyzacji, stosunkowo tolerancyjne. Kościół ma możliwość działania w takiej mierze, która nie odzwierciedla poziomu mocno zsekularyzowanego społeczeństwa. Kościół w czeskim społeczeństwie nie jest w większości organizacją szanowaną i wyszukiwaną. Większość ludzi nie rozumie, dlaczego Kościół miałby korzystać ze specjalnych przywilejów, których nie mają inne organizacje. Kościół nie ma wpływu ani znaczenia przy tworzeniu się opinii społecznej czy poglądów obywateli, zaś wartości, które głosi, są postrzegane w większości jako przestarzałe i anachroniczne. Taka pozycja oznacza dla Kościoła nową potrzebę szukania własnej tożsamości w społeczeństwie, które nie jest wrogie, ale raczej obojętne. Ta obojętność jednak, paradoksalnie, umożliwia Kościołowi wolność w możliwościach oddziaływania i ewangelizacji, ponieważ w społeczeństwie z tak niewielką religijnością prawie nie istnieje ateizm walczący.