Franciszkańska kuracja Serca Pana Jezusa w Gliwicach w latach 1925-1945

Abstract

Artykuł jest kontynuacją międzywojennej historii gliwickich franciszkanów i genezy powstania samodzielnej jednostki kościelnej w tzw. dzielnicy hutniczej, zamieszczonym w tomie 35 „Studiów Teologiczno-Historycznych Śląska Opolskiego” z 2015 r. Autor tym razem przybliża historię kuracji Serca Pana Jezusa w Gliwicach w latach 1925-1945. Od czasu jej ustanowienia gliwiccy franciszkanie prowadzili w tamtejszej dzielnicy hutniczej ożywioną pracę duszpasterską. Jej główne działania ukierunkowane były nie tylko na sprawowanie sakramentów, ale także na działalność społeczną wśród rodzin robotniczych. Po przybliżeniu statusu kuracji jako jednostki kościelnej, omówiono sylwetki duszpasterzy oraz wskazano na główne akcenty pracy duszpasterskiej i charytatywnej. Powołanie do życia tzw. związku parafialnego dla gliwickich parafii oraz prowadzone budowy kościołów w sąsiednich dzielnicach zahamowały dzieło budowy nowego kościoła, który wybudowano dopiero na przełomie XX i XXI w. Wiele ofiar ponieśli gliwiccy franciszkanie w okresie narodowego socjalizmu i II wojny światowej. Zakonników eksmitowano z większości ich pomieszczeń, ograniczając do minimum działania duszpasterskie. Mimo tego zakonnicy pozostali wśród wiernych. Towarzyszyli im także w trudnych miesiącach 1945 r. oraz w okresie powojennej transformacji i ponownego tworzenia wspólnoty parafialnej. Historia kuracji jest dobrym przykładem, w jaki sposób organizowano pracę duszpasterską w przemysłowych miejscowościach Górnego Śląska w okresie republiki weimarskiej i narodowego socjalizmu.

The article is a continuation of interwar history of Franciscans in Gliwice and the origin of an independent church unit in the so called Smelting Quarter, published in the volume 35 of “Theological-Historical Studies of Opole Silesia” This time the author outlines the history of the curacy of the Most Sacred Heart of Jesus in Gliwice in the years 1925-1945. Since the time of its foundation the Franciscans of Gliwice had been conducting intense pastoral work in the local smelting quarter. The main aims of the pastoral work was not only administering sacraments, but also social activities among workers’ families. After the status of curacy as a church unit had been outlined, profiles of priests were discussed as well as main accents of charity and pastoral work. Setting up so called parish association for parishes in Gliwice and constructing churches in neighbouring quarters stopped the construction of the new church, which was not finished until the turn of the 21st century. Many losses were suffered by the Franciscans of Gliwice during the Nazi rule and the Second World War. The monks were evicted from most of their rooms limiting their pastoral work to the minimum. Despite this fact the monks remained among the congregation. They accompanied them also in the difficult months of 1945 and in the period of postwar transformation and the re-founding of the parish community. The history of the curacy is a good example of how pastoral work was organized in the industrial towns of Upper Silesia during The Weimar republic and the Nazi regime.