Theologische Grundlagen der deutsch-polnischen Versöhnung

Abstract

W procesie pojednania niemiecko-polskiego po II wojnie światowej duże znaczenie odegrali przedstawiciele Kościołów. Niniejszy artykuł analizuje wypowiedzi teologiczne zawarte w dokumentach Kościoła dotyczących relacji polsko-niemieckich w latach 1965-1995 i przyporządkowuje ich do teologii pojednania. Ukazuje to motywacje zaangażowania chrześcijańskiego na rzecz przepracowania przeszłości w służbie przezwyciężenia wrogości i nienawiści między obydwoma narodami. Wiara w pojednanie z Bogiem zostaje podniesiona w teologicznie odpowiedniej relacji do społecznego pojednania. Przedmiotem badań stały się następujące dokumenty: Położenie wypędzonych i stosunek narodu niemieckiego do wschodnich sąsiadów. Ewangelickie memorandum (1965), wymiana listów między biskupami polskimi i niemieckimi (1965), Memorandum katolików niemieckich w sprawie zagadnień polsko-niemieckich opracowane przez Bensberger Kreis (1968), O wolność, sprawiedliwość i pokój w Europie. Oświadczenie katolików polskich i niemieckich w pięćdziesiątą rocznicę wybuchu II wojny światowej (1989), kazanie bp. Alfonsa Nossola podczas Mszy św. pojednania w Krzyżowej (1989) oraz Wspólne słowo polskich i niemieckich biskupów z okazji 30. rocznicy wymiany listów (1995).

Members of the Christian Churches considerably influenced the German-Polish reconciliation process after the Second World War. This article analyzes the theological statements in important Church documents dealing with German-Polish relations from 1965 until 1995. It integrates these elements into a theology of reconciliation. This highlights the theological background and the religious motivations of the actors and their Christian commitment for facing the past and dealing with it, in order to overcome hatred and enmity between the two nations. The article establishes a theological correlation between the reconciliation with God and social reconciliation. The following sources have been analyzed: The Eastern Memorandum of the Evangelical Church in Germany (1965), the exchange of letters between the Polish and the German bishops (1965), the Eensberg Memorandum (1968), The Declaration of Polish and German Catholics (1989), the homily of Bishop Alfons Nossol during the Kreisau Reconciliation Mass (1989), and the Joint Declaration of the German and Polish Bishops’ Conferences (1995).