Platoński obraz jaskini jako alegoria metamorfozy duszy

Abstract

W niniejszym artykule interpretuję obraz jaskini w sposób, który wykracza poza tradycyjne paradygmaty jej odczytania (ontologiczny, epistemologiczny, polityczny itd.). W punkcie pierwszym pytam o wartość obrazu, mitu i metafory jako środków komunikowania filozoficznego przekazu. W punkcie drugim przedstawiam argumenty za tym, że obraz jaskini w pełnym tego słowa znaczeniu może być nazywany alegorią. Posiada bowiem mityczną fabułę, która uzupełniona jest konkretnym wyjaśnieniem jej znaczenia. W punkcie trzecim proponuję zwrócić uwagę na to, że alegoria jaskini nie tylko opisuje statyczną strukturę ontyczno-epistemologiczną, ale jest również dynamicznym i ekspresyjnym ukazaniem pewnej ludzkiej historii. Obraz jaskini przedstawia więc sekwencję faktów i następstwo zdarzeń, będących opisem losów i doświadczeń człowieka. W zakończeniu natomiast konkluduję, że ta podwójna (alegoryczno-dynamiczna) perspektywa przynosi jeden wspólny wniosek. Otóż zasadniczym przesłaniem obrazu jaskini jest ukazanie pewnego szczególnego doświadczenia duszy – jej wieloaspektowej, radykalnej metamorfozy. Dla wyrażenia jej oryginalności i nowatorstwa Platon dokonał redefinicji pojęć periago i periagoge.

In this paper I interpret depiction of the cave in a non-traditional way (ontological, epistemological, political etc.). At the first point I ask about the value of the depiction, myth and the allegory as a means of the convey of philosophical message. At the second point I argue that the depiction of the cave is par excellence the allegory. It contains mythical plot and specific explanation its meaning. At the third point I suggest get attention to the fact, that the allegory of the cave show not only static ontological and epistemological structure but also in dynamic and expressive way present some human’s history. The depiction of the cave represent the sequence of the facts and the consequence of the events as a description of the human’s lot and experiences. At the end I conclude that this dual (allegorical and dynamical) perspective gets one common deduction. Well, the primary sense of the allegory of the cave is to show some specific experience of the soul – its many-sided, radical metamorphose. To show innovation and quaintness this soul’s transformation Plato used a term of periago and periagoge.