Problematyka zabobonu w refleksji naukowej i nauczaniu Kościoła

Abstract

Tematyka zabobonu jest w obecnym czasie bardzo aktualna. Można zauważyć, że wraz z osłabieniem wiary i religijności rośnie w sposób bardzo intensywny zainteresowanie różnego rodzaju formami zabobonu. Pojawiają się nawet wspólnoty, „kościoły”, które proponują praktykowanie „kultu” w całości opartego na zabobonach. Przedmiotem niniejszego opracowania jest zabobon rozumiany jako nieprawidłowość w kulcie religijnym, która inspiruje się niewłaściwie pojmowaną pobożnością. Powszechna i ponadczasowa skala tego zjawiska skłania do naukowych poszukiwań jego korzeni. W dobie symptomatycznej dla globalizacji konfrontacji różnorodności w sferze kultury zauważa się, że tematyka zabobonu powraca z zaskakującą regularnością i stawia współczesnemu człowiekowi szereg pytań. Ponadto fenomen zabobonu zdaje się inspirować działalność twórców współczesnych kultur lokalnych i przedstawicieli określonych kategorii wiekowych. Wydaje się, że w tej sytuacji należy przybliżyć podstawowe prawdy, które pozwolą właściwie interpretować ten fenomen kulturowy i staną się skutecznym czynnikiem porządkującym samą jego ocenę. Stąd wiele opracowań etnograficznych badających zjawisko zabobonu i wykazujących, że jest ono nadal obecne w życiu współczesnego człowieka. W troskę o właściwe rozumienie zabobonu niniejszy artykuł wpisuje się poprzez przedstawienie różnych definicji i określeń zabobonu, ukazanie jego psychologicznych i socjologicznych aspektów, a także przybliżenie myśli nowożytnej filozofii oraz oceny doktrynalnej i moralnej Kościoła katolickiego dotyczących tego zjawiska.

The topic of superstition is very topical at the present time. It can be noticed that with the weakening of faith and religiosity, interest in various forms of superstition is growing very intensively. There are even communities and “churches” that propose practicing a “cult” based entirely on superstition. The subject of reflexion in this elaboration is superstition understood as abnormality in a religious cult that inspires itself with an incorrectly understood godliness. The universal and timeless scale of this phenomenon is an inspiration to undertake academic searches concerning its roots. In the era of confrontation of diverseness in the sphere of culture, that is symptomatic for globalization, it is noticeable that the topic of superstition returns with a surprising regularity and gives a number of questions to a present man. Furthermore, the phenomenon of superstition seems to inspire operation of the nowadays local cultures creators and representatives of specific age categories. It seems that in the present situation it is necessary to explain fundamental rights that will allow to interpret this cultural phenomenon in an appropriate manner and become an effective factor that puts its assessment in an order. Hence, there is a lot of ethnographic works that examine the superstition phenomenon and indicate that it is still present in the life of a modern man. To some extent, this article can be perceived as a care for an appropriate understanding of the superstition as it presents its various definitions and attributes, shows psychological and sociological aspects of this phenomenon, and also explains the modern philosophical thought and the Catholic Church doctrinal and moral assessment concerning this phenomenon.