Biskupi polscy wobec powrotu benedyktynów w XIX i XX wieku

Abstract

Polscy biskupi zareagowali biernie na likwidację klasztorów w XVIII wieku i w I połowie XIX wieku. Wielu z nich skorzystało na kasatach. Jednak po latach brak zakonów został oceniony przez biskupów negatywnie, toteż w II poł. XIX wieku i na początku następnego stulecia większość z nich z radością witała powracające stare oraz nowo tworzone wspólnoty zakonne. Także benedyktynów traktowano przychylnie. Biskupi diecezji krakowskiej, lwowskiej, sandomierskiej, poznańskiej widzieli w mnichach istotną pomoc w pracy duszpasterskiej, naukowej i wydawniczej. Niestety, w wielu przypadkach hierarchowie nie wychodzili poza ogólne deklaracje pomocy, toteż przez długi czas benedyktyni nie mogli znaleźć stałej siedziby w Polsce. Decydujące okazało się wsparcie arcybiskupa Poznania i Gniezna – Edmunda Dalbora oraz arcybiskupa Krakowa – Adama Stefana Sapiehy. Pierwszy pomógł przy fundacji klasztoru w Lubiniu (1924), drugi – w Tyńcu (1939). Za ich sprawą benedyktyni zakończyli długi proces, którego celem było odzyskanie skasowanych w XIX wieku prastarych opactw. Kolejne lata przyniosły owocną współpracę między zakonem a przedstawicielami diecezji.

Polish bishops had a passive response to the closure of monasteries in the 18th century and in the first half of the 19th century. Many of them benefited from the dissolutions. However, after many years, the lack of religious orders was negatively assessed by the bishops, so in the second half of the 19th century and at the beginning of the next century, most of them welcomed the return of old and newly created religious communities. The Benedictines were also treated favorably. The bishops of the dioceses of Kraków, Lwów, Sandomierz and Poznań saw in the monks a significant help in their pastoral, scientific and publishing work. Unfortunately, in many cases the hierarchs did not go beyond general declarations of help, so for a long time the Benedictines could not find a permanent home in Poland. The support of the Archbishop of Poznań and Gniezno – Edmund Dalbor and the Archbishop of Kraków – Adam Stefan Sapieha turned out to be decisive. The first helped with the foundation of the monastery in Lubiń (1924), the second – in Tyniec (1939). Thanks to them, the Benedictines completed a long process of reclaiming the ancient abbeys that had been dissolved in the 19th century. The following years brought fruitful cooperation between the order and diocesan representatives.