Oktawa liturgiczna. Rys historyczny i obowiązujące unormowania

Abstract

Sprawowanie i uczestniczenie w liturgii jest wyrazem wiary ludu Bożego. Liturgia tworzy wspólnotę Kościoła. Kościół hierarchiczny troszczy się o to, by przeżywanie liturgii było jak najbardziej owocne dla wszystkich ochrzczonych, stanowiących kapłański lud Boży. Normy liturgiczne, w tym kalendarze, zmieniały się na przestrzeni wieków. Tym samym zmieniały się akcenty podkreślające wagę poszczególnych wydarzeń religijnych w przełożeniu na obchody liturgiczne. Na ustanawiane prawo nakładał się również zmysł wiary ludu Bożego, który przejawiał się w zwyczajach i tradycji mającej wyraz w obrzędowości ludowej. Przykładem nakładania się przepisów liturgicznychKościoła i oddolnych inicjatyw zakorzenionych w pobożności ludowej jest m.in. pielęgnowana w Polsce tradycja oktawy uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. XX w. to czas podejmowanych przez Pasterzy Kościoła powszechnego działań reformujących liturgię. Wiele znaków nagromadzonych w niej, które nie były przez uczestników nabożeństw należycie odczytywane, zostały zredukowane. Przyjęto zasadę upraszczania liturgii i redukowania obrzędowości do poziomu czytelności jej znaczenia. Oktawy liturgiczne mają w sobie bardzo mocne przesłanie – wzmocnienie w intensywności i czasie przeżywania treści zawartych w uroczystościach. Często powtarza się, że oktawa to jakby świętowanie samej uroczystości przez następujących osiem dni. O ile to twierdzenie można implikować w przypadku oktawy Paschy, to trudno odnieść je do oktawy Bożego Narodzenia. Mimo że aktualnie w kalendarzu liturgicznym pozostawiono jedynie dwie oktawy, różnią się one od siebie pod bardzo wieloma względami. Pojawiają się pytania: czy to jest dobre rozwiązanie dla wiernych Kościoła katolickiego? Czy nie należałoby wrócić do innych oktaw, np. uroczystości Zesłania Ducha Świętego? Czy aktualnie obowiązujące tabele pierwszeństwa dni liturgicznych nie wymagają przeredagowania? Rodzi się wiele wątpliwości, a za nimi pytań dotyczących unormowań liturgicznych. Niniejsze opracowanie miało za zadanie ukazać rozwój i obecny kształt oktaw liturgicznych. Dokonano tego, przybliżając decyzje papieży i organów działających w ich imieniu (kongregacji) na przestrzeni wieków. W końcowym akordzie przedstawiono aktualne unormowania i naświetlono źródło ich ukształtowania.

Celebrating and participating in the liturgy is an expression of the faith of the people of God. The liturgy forms the community of the Church. The hierarchical Church seeks to make its experience as fruitful as possible for all the baptised who make up the priestly people of God. The established liturgical norms, including calendars, have changed over the centuries. Thus, the accents emphasising the importance of individual religious events in translating into liturgical celebrations changed. The established law was also influenced by the sense of faith of the people of tGod, it manifested itself in the customs and traditions expressed in folk rituals. An example of the overlapping of the Church’s liturgical regulations and bottom-up initiatives rooted in popular piety is, among others, the tradition of the octave of the Solemnity of the Most Holy Body and Blood of Christ (Corpus Christi) cultivated in Poland. The twentieth century is the time of liturgical reform activities undertaken by the Pastors of the Universal Church. Many signs accumulated in the liturgy, which were not properly read by the participants of the services, were reduced. The principle of simplifying the liturgy and reducing the rituals to the level of legibility of its meaning was adopted. The liturgical octaves have a very strong message in them: strengthening in the intensity and duration of experiencing the content of the solemnities. It is often repeated that consecutive octave days are like celebrating the solemnity itself for the following eight days. While this claim can be implied for the Octave of Passover (Easter), it is difficult to relate to the Octave of Christmas. Although currently only two octaves are left in the liturgical calendar, they differ in many respects. The question arises: is this a good solution for the faithful of the Catholic Church? Should we not return to other octaves, e.g. the Solemnity of Pentecost? Do the current tables of priority of liturgical days require redrafting? Many doubts arise, followed by questions concerning liturgical regulations. This study was aimed at showing the development and present shape of liturgical octaves. This project was done based on bringing closer the decisions of the popes and the bodies acting on their behalf (congregations) over the centuries. The final chord presents the current regulations and highlights the source of their formation.