ЭКЗАРХ АНТОН НЕМАНЦЭВIЧ – ВЕРНЫ СЬВЕДКА ЕВАНГЕЛЬЛЯ. КОЛБКI СЛОУ ПРА ЯГОНАЕ ДУХОУНАЕ СЛУЖЭНЬНЕ

Abstract

Autorzy przedstawiają duchową sylwetkę o. Antona (Antoniego) Niemancewicza SJ, egzarchy Białoruskiego Kościoła Greckokatolickiego (UHKC). Po raz pierwszy w literaturze polskiej podana jest data i miejsce śmierci o. Antona (Mińsk, 6.01.1943), które ustalone zostały na podstawie dokumentów odnalezionych przez J. Usoszyna w Archiwum Narodowym Republiki Białorusi. Artykuł wskazuje na męczeński charakter śmierci egzarchy. Jednocześnie autorzy analizują poszczególne etapy życia i działalności pastoralnej o. Antona, w tym jego związek z KUL, gdzie był on wykładowcą w roku akademickim 1928/29. Całe jego życie upływało pod znamiennym hasłem: „Służyć Bogu, a nie posługiwać się nim” (IV). Egzarcha był szczególnie zaangażowany w sprawę pojednania chrześcijan na terenie Białorusi (III), gdzie jego działalność wydawnicza i pastoralna była związana z budzeniem świadomości narodowej wiernych i kształtowaniem w nich ducha katolickiego uniwersalizmu. W czasie okupacji niemieckiej na Białorusi egzarcha padł ofiarą prześladowań ze strony nazistów, którzy w działalności Kościoła katolickiego (obu obrządków) widzieli swego wroga (V. „Kościół - nasz wróg”).