Model i wzór osobowy księdza parafialnego w interpretacji socjologicznej i w wyobrażeniach katolików dorosłych w Polsce na przełomie XX i XXI wieku

Abstract

Prezentowany artykuł składa się z dwóch części: teoretycznej i empirycznej. W części teoretycznej autor ukazuje dwie kwestie: metodologiczne założenia badań podjętych w artykule i socjologiczną interpretację modelu i wzoru osobowego księdza parafialnego. W części empirycznej ukazuje i analizuje z socjologicznego punktu widzenia wyobrażenia dorosłych katolików polskich dotyczące modelu i wzoru osobowego księdza parafialnego. W tych wyobrażeniach mieszczą się postawy i oceny obejmujące nastawienie księży parafialnych do modelu kapłana obowiązującego w Kościele Rzymskokatolickim. Podstawę dla tej analizy stanowią wyniki badań ankietowych, które zostały zrealizowane przez socjologów w minionym i obecnym wieku w parafiach wiejskich i miejskich. Badania te wykazały, że środowiskowy model i wzór osobowy księdza parafialnego ukazywany przez dorosłych katolików polskich nie jest identyczny z modelem kapłana postulowanym w doktrynie teologicznej Kościoła instytucjonalnego. W wielu aspektach i wątkach różni się on od modelu oficjalnego, na co wskazują wyobrażenia badanych katolików dorosłych dotyczące wprost tego modelu. Różnicę tę potwierdzają wyniki prezentowanych tu badań socjologicznych. Postawy i oceny badanych katolików dorosłych dotyczące modelu i wzoru osobowego księdza parafialnego były niekiedy istotnie zróżnicowane przez ich cechy osobowe i społeczne oraz zależne od środowiska parafialnego (od typu parafii – wiejskiej i miejskiej), a także od uwarunkowań wspólnoty lokalnej. Oceny pozytywne i krytyczne respondentów dotyczące modelu i wzoru osobowego księdza parafialnego były także ściśle powiązane z ich globalnym stosunkiem do wiary w Boga i do praktyk religijnych.

The presented article consists of two parts: theoretical and empirical. In the theoretical part, the author shows two issues: the methodological assumptions of the research undertaken in the article and the sociological interpretation of the model and personal pattern of the priest on duty in a parish. In the empirical part, he shows and analyzes from a sociological point of view the ideas of adult Polish Catholics regarding the model and personal pattern of a priest working in a parish. In the empirical part, I show and analyze, from a sociological point of view, the ideas of adult Polish Catholics regarding the model and personal pattern of a priest working in a parish. In the imagination of Catholics, there are their attitudes and assessments, including the attitude of such priests to the model of a priest that is valid (functions) in the Roman Catholic Church. The basis for this analysis are the results of surveys carried out by sociologists in the past and present century in rural and urban parishes. These studies have shown that the community model and personal pattern of the priest serving in a parish postulated theological doctrine of the institutional Church. In many aspects it differs from the official model, which is indicated by the views of the surveyed adult Catholics directly regarding this model. This difference is confirmed by the results of the sociological research presented here. The attitudes and assessments of the surveyed adult Catholics regarding the model and personal pattern of the priest who serves in a parish were sometimes significantly by their personal and social characteristics and the parish environment (the type of parish – rural and urban), as well as the specificity of the local community. Positive and negative (critical) assessments of the respondents regarding the model of the priest serving in a parish were also closely related to their global attitude to faith in God and religious practices.