Ciąża ektopowa z perspektywy bioetycznej

Abstract

Jeden z trudnych przypadków, z którymi spotyka się praktyka biomedyczna, dotyczy etycznego postępowania w przypadku ciąży ektopowej (pozamacicznej). Dosyć powszechne jest przekonanie, że ciąża ektopowa musi być szybko zakończona, gdyż takie postępowanie daje dobre rokowania i pozwala zminimalizować ryzyko śmierci matki. W sytuacjach niecierpiących zwłoki rozwijający się płód usuwa się na drodze ingerencji inwazyjnej. W przypadku wcześnie rozpoznanej ciąży ektopowej medycyna wybiera raczej oddziaływanie farmakologiczne, przeważnie przy pomocy metotreksatu (methotrexate). W wymiarze praktycznym powyższe działania są jednak bezpośrednio wymierzone w embrion, powodując jego zniszczenie. W przypadku wczesnego wykrycia takiej ciąży i dobrej kondycji zdrowotnej matki, możliwe jest również powstrzymanie się od natychmiastowych ingerencji i wyczekiwanie połączone z uważną obserwacją. Dosyć częste są bowiem przypadki samowyleczenia. Znane są również rzadkie przypadki donoszenia ciąży ektopowej i urodzenia zdrowego dziecka. Z punktu widzenia chrześcijańskiego wykluczone jest działanie wymierzone wprost w ludzki embrion. Najtrudniejsze z moralnego punktu widzenia jest rozpoznanie bliskiego w czasie pęknięcia jajowodu lub szyjki macicy, przeważnie po 7-10 tygodniach ciąży. Moralnie dopuszczalne jest usunięcie tkanki lub organu (jego części), w którym embrion się zagnieździł. Źródłem zagrożenia dla matki nie jest embrion, ale zmiany dokonujące się w tkance organu, w którym on się rozwija. Konieczne jest jej usunięcie i ona jest celem chirurgicznej ingerencji. Skutkiem ubocznym tej ingerencji jest niemożliwe do uniknięcia zakończenie ciąży i wtórna śmierć dziecka. Taką ingerencję medyczną ocenia się więc z perspektywy dwóch klasycznych zasad moralnych: zasady całościowości i zasady „voluntarium indirectum” (czynu o podwójnym skutku). Powyższa interpretacja znajduje afirmację w wypowiedziach Magisterium Kościoła.

One of the difficult cases the biomedical practice encounters is concerned with the ethical conduct with ectopic pregnancy (eccysis). The conviction is fairly common that ectopic pregnancy has to be terminated as soon as possible, as such an intervention gives a very good prognosis and allows minimizing the risk of maternal death. In urgent situations the developing embryo is removed by surgical intervention. In the case of early treatment of ectopic pregnancy methotrexate is used rather than surgery. In the practical dimension, however, such an action is directed against the embryo, effecting the destruction of it. In the case of an early detection of such a pregnancy and the mother’s good health it is also possible to refrain from immediate intervention and to wait and carefully observe the situation. This is because cases of an ectopic pregnancy ending in delivering a live and healthy baby are fairly common. From the Christian point of view action directed immediately against the human fetus is excluded. From the moral point of view detecting an immediately threatening rupture of the Fallopian tube or the cervix, usually after 7-10 weeks of gestation, is the most difficult. Removing the affected tissue or organ (or a part of it) where the embryo has implanted is morally acceptable. The source of threat to the mother is not the embryo, but the changes occurring in the tissue of the organ where it is developing. It is necessary to remove the tissue and it is the tissue that is the object of the surgical intervention. Terminating the pregnancy and the death of the baby is a side effect of the intervention that cannot be avoided. Such a surgical intervention is then assessed from the perspective of two classical moral principles: the holism principle and the principle “voluntarium indirectum” (an act with a double result). This interpretation is affirmed by statements of the Magisterium.