L’ipostasi trinitaria del Padre: quale visibilità per l’invisibile?

Abstract

Niepoznawalność i niewidzialność hipostazy Boga Ojca, monarchicznego źródła boskości, została przekształcona w poznawalność i widzialność hipostazy Syna, w którym Logos Ojca stał się człowiekiem. Dlatego chrześcijańska ikonografia Boga Ojca przybrała w pierwszym tysiącleciu charakter symboliczno-aluzyjny lub chrystologiczny (por. Chrystus – Pantokrator z absydy bazyliki w Monreale, który został nazywany przez wiernych „Ojcem wiecznym z Monreale” – Padre eterno di Monreale). Ten obrazowy apofatyzm wyrażał antynomicznie, że „Boga, nikt nigdy nie widział” (J 1,8), a Chrystus stał się „obrazem Boga niewidzialnego” (Kol 1,15). W następnych wiekach postać Boga Ojca znalazła swoją własną tożamość ikonograficzną, naznaczoną akcentami antropomormicznymi/projekcyjnymi. Jednak moc z jaką średniowiecze przedstawiało figuratywnie Boga Ojca, po procesie silnej antropomorfizacji w epoce renesansu, obróciła się w swoje przeciwieństwo. Zaniechanie przedstawiania hipostazy Boga Ojca jest konsekwencją przejścia od teocentryzmu do antropocentryzmu. Znalazło to także wyraz w naturalistycznym obrazowaniu Chrystusa w ostatnich dwóch wiekach. Jezus – Człowiek, pozostaje ciągle tematem dzieł artystycznych, ale stawia przed nami wyzwanie: jest nim Jego własna tożsamość Syna Bożego i Jego relacja z Bogiem Ojcem, które wydają się być nieprzystające do mentalności współczesnego odbiorcy. W tym aspekcie nabiera aktualności tajemnicze pytanie Jezusa: „Czy Syn Człowieczy odnajdzie jeszcze wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?” (Łk 18,8).