Przemiany modelu uniwersytetu w historii

Abstract

Istnienie europejskich uniwersytetów sięga przełomu X i XI wieku. Na przestrzeni całego tysiąclecia dziejów ich model działania ulegał większym lub mniejszym zmianom. Ożywiona dyskusja nad funkcjonowaniem i rolą uniwersytetów trwa również w naszych czasach. W zmieniających się modelach usiłowano zawsze zabezpieczyć autonomię uczelni i wolność w badaniach naukowych oraz w pracy dydaktycznej ze studentami. Celem lepszego rozumienia roli i znaczenia uniwersytetów Autor omawia najpierw kontekst powstawania uniwersytetów (1), a następnie prezentuje pierwsze uniwersytety średniowieczne w Bolonii, Paryżu i Oksfordzie (2), wskazuje także na główne etapy rozwoju uniwersytetów do czasów współczesnych (3), ze szczególnym uwzględnieniem humanistycznego modelu Wilhelma von Humboldta (†1835), który okazał się na tyle przydatny i inspirujący, że został wprowadzony w zróżnicowanych wariantach niemal na całym świecie (4).

The existence of European universities stretches back to the turn of the 10th and the 11th centuries. For over the thousand years of history their model of activity has undergone major or minor changes. Vivid discussion on the functioning and role of universities has taken place up to date. In the changing models, the prime aim has always been to secure the university’s autonomy and freedom of scientific research as well as of didactic work with students. In order to illuminate the role and importance of universities, the Author discusses initially the context of the universities’ origin (1) and then presents the first medieval universities in Bologna, Paris and Oxford (2). He also depicts the major stages of the development of universities up till now (3), with a special consideration of the humanistic model of Wilhelm von Humboldt (†1835), which proved to be so useful and inspiring that it was introduced, in different variants, almost worldwide (4).