Świętego Franciszka z Asyżu i doktora Marcina Lutra komentarze do Modlitwy Pańskiej

Abstract

Komentarze św. Franciszka i Marcina Lutra do Modlitwy Pańskiej zostały napisane w różnych epokach i w odmiennych warunkach. Należy przy tym zaznaczyć, że Doktor z Erfurtu dysponuje większym przygotowaniem naukowym niż Biedaczyna z Asyżu, które umożliwia mu m.in. sięganie do tekstu greckiego Ojcze nasz. Mistyczny tekst Poverella i katechetyczny tekst Reformatora sygnalizują cele, jakimi kierowali się Autorzy oraz dobrze odzwierciedlają ich charaktery. Obaj Komentatorzy są na ogół wierni wielowiekowej tradycji teologicznej, która wydała liczne omówienia Modlitwy Pańskiej. Można stwierdzić zgodność komentarzy św. Franciszka i Marcina Lutra z biblijną egzegezą oraz ich wierność kościelnemu nauczaniu. Jedynie w kilku kwestiach Luter wypowiada się polemicznie (np. o zasługującej wartości dobrych uczynków, o szczerości intencji modlitw zakonników). Franciszek i Marcin reprezentują zbieżne poglądy m. in. w kwestii duchowej interpretacji królestwa Bożego, bezwzględnej potrzeby łaski i przebaczenia, niemożności uniknięcia pokusy. Różnią się natomiast np. w rozumieniu „chleba powszedniego” i pośrednictwa świętych. W omawianych komentarzach można dostrzec znamię duchowości i nauczania obu Autorów, którzy rozwinęli w nich niektóre typowe dla siebie elementy swojej teologii np. pragnienie powszechnego pojednania u św. Franciszka, zasadę sola gratia u Doktora Marcina. Doświadczenie ojcostwa Boga łączy się w przypadku obu Komentatorów z bolesnym konfliktem i rozstaniem z ich naturalnymi ojcami. Antynomia transcendencji i immanencji Boga, Jego dwóch komplementarnych obrazów, skłania obu Autorów do przyjęcia wobec Niego postawy pełnej czci i czułości. Wierność tradycyjnej soteriologii łączą z rozumieniem krzyża jako osobowego daru; bliska dla obu nauka o krzyżu zwiastuje ofiarowane nam przez Chrystusa usprawiedliwienie i wzywa do naśladowania Ukrzyżowanego. Słowo Boże jest dla obu Komentatorów normą życia i nauczania, przy czym podkreślają oni zgodnie związek słowa i sakramentu. Ojcze nasz to modlitwa, która łączy, bo dotyka podstawowych spraw ludzkiej egzystencji w odniesieniu do Boga, bliźniego i świata. Franciszek i Marcin wypowiadają jednym głosem pragnienie autentyczności i stałego rozwoju na drodze życia chrześcijańskiego.

The Comments by St. Francis and Martin Luther to the Lord’s Prayer were written at different times and in different circumstances. It should be noted that the Doctor of Erfurt had a greater doctrinal background than the Poverello of Assisi, which enabled him a.o. to use the Greek text of the Our Father. The mystical text of the Poverello and the catechetical text of the Reformer signal the goals that guided the authors and clearly reflect their characters. Both commentators are generally faithful to the centuries-old theological tradition, which had occasioned numerous discussions on the Lord’s Prayer. One can verify the conformity of St. Francis’ and Martin Luther’ comments with the biblical exegesis and their loyalty to a Church teaching. Only in a few points Luther speaks polemically (e.g. about the deserving value of good works or the sincerity of intentions of the monks’ prayers). Francis and Martin represent convergent views a.o. on the interpretation of the spiritual kingdom of God, the absolute need for grace and forgiveness, and the inability to avoid temptation. But they differ, e.g., in the understanding of the meaning of “daily bread” and the mediation of saints. In the discussed comments, one can see marks of the spirituality and teaching of both authors, who developed in them some typical elements of their theology e.g. the universal desire for reconciliation in St. Francis or the principle of sola gratia in Doctor Martin. The experience of God’s fatherhood by both commentators is connected with a painful conflict and separation from their natural fathers. The antinomy of transcendence and immanence of God, his two complementary images, leads the two authors to adopt towards him an attitude of reverence and tenderness. They combine a faithfulness to the traditional soteriology with an understanding of the cross as a personal gift; the teaching of the cross, close to both, announces the justification offered to us by Christ and calls to follow the Crucified. The Word of God is for both commentators the standard of living and education, and they unanimously stress the relationship between the word and the sacrament. Our Father is a prayer that unites, because it touches the fundamental issues of human existence in relation to God, neighbour and the world. Francis and Martin express with one voice a desire for authenticity and constant development on the way of Christian life.