Tajemnica papieskiej poduszki. O zapomnianym rytuale średniowiecznej liturgii papieskiej

Abstract

Choć dzieje liturgii papieskiej doczekały się wielu opracowań naukowych, a duża część źródeł została wydana, to jednak obrzędy sprawowane na dworze biskupów Rzymu wydają się być wciąż niewyczerpalnym źródłem inspiracji dla historyków, próbujących właśnie poprzez liturgię lepiej zrozumieć struktury średniowiecznego świata46. Ze szczególną ciekawością badacze spoglądają na rytuały dziś już niepraktykowane przez następców św. Piotra: niektóre z nich celebrowano tylko przez krótki okres, inne zaś wiekami i zanikły dopiero w ostatnich dwóch minionych stuleciach, w których rozumienie roli papiestwa i jego misji w świecie uległo znaczącym przeobrażeniom47. Do takich zapomnianych rytów należy chociażby zasiadanie nowo wybranego papieża na sedes stercorata, podczas jego ingresu do Bazyliki Laterańskiej, wręczanie złotej róży w IV Niedzielę Wielkiego Postu, błogosławieństwo i dystrybucja baranków wykonanych z wosku w Wielkanoc itd. Niniejszy artykuł jest pomyślany jako mających przybliżyć mało znane ryty papieskiej liturgii i w ten sposób zachęcić do odkrywania fascynującego świata obrzędowości rzymskiego dworu.

Although the history of the papal liturgy has been documented and a large part of the sources have been published, the rituals held at the court of the bishops of Rome still seem to be an inexhaustible source of inspiration for historians trying to better understand the structures of the medieval world through the liturgy. It is with particular curiosity that researchers look at the rituals no longer practised by the successors of St. Peter: some of them were celebrated only for a short period of time, while others have only disappeared in the last two centuries, during which the understanding of the papacy’s role and its mission in the world has undergone significant changes. Such forgotten rhythms include, for example, the newly elected Pope sitting on a stercorata seat during his ingress into the Lateran Basilica, the handing of a golden rose on the Fourth Sunday of Lent, the blessing and distribution of lambs made of wax on Easter, etc. This article is intended to introduce the little-known rites of the papal liturgy and thus encourage the discovery of the fascinating world of the Roman court rites.