Likwidacja Małych Seminariów Duchownych w Polsce prowadzonych przez Towarzystwo św. Franciszka Salezego

Abstract

Małe Seminaria Duchowne – były to męskie szkoły średnie o profilu humanistycznym z internatami i miały za cel przygotować do matury kandydatów do kapłaństwa. Na ziemiach polskich salezjanie od początku prowadzili szkoły zawodowe, średnie, a w tym także niższe seminaria w: Daszawie koło Stryja, Lądzie nad Wartą, Pogrzebieniu, Jaciążku koło Makowa Mazowieckiego, Reginowie koło Baranowicz. Te instytucje dydaktyczno-wychowawcze zostały zlikwidowane podczas okupacji niemieckiej i sowieckiej. W nowej powojennej rzeczywistości działalność wznowiło tylko małe seminarium w Lądzie. Salezjanie uruchomili niższe seminarium w Marszałkach koło Kępna, a na Ziemiach Zachodnich i Północnych we Fromborku i Środzie Śląskiej. Po zlikwidowaniu gimnazjów zakonnych (1948-1949) przez władze komunistyczne, salezjanie zapewnili chłopcom ciągłość nauki przez prowadzenie prywatnych małych seminariów w: Sokołowie Podlaskim, Twardogórze, Oświęcimiu i Różanymstoku koło Dąbrowy Białostockiej. Instytucje te zostały brutalnie zlikwidowane w roku 1952 i 1954. Przy tej okazji władze komunistyczne zabrały budynki z wyposażeniem (poza Lądem), a salezjanów eksmitowali z ich własności. Podczas krótkotrwałej tzw. odwilży październikowej nowe władze komunistyczne w 1957 r. pozwoliły salezjanom otworzyć dwa małe seminaria, ale bez uprawnień szkół publicznych. Do lipca 1962 r. funkcjonowały te instytucje: w Sokołowie Podlaskim z filią w Czerwińsku i w Kopcu koło Częstochowy.

The so-called Lower Seminars were male secondary boarding schools of a humanist profile, aiming to prepare the youth for their final exams (matura) and for their candidacy for priesthood. The Salesians in Poland ran schools from their earliest days: vocational, secondary schools and the above-mentioned seminars in: Daszawa (near Stryj), Ląd nad Wartą, Pogrzebień, Jaciążek (near Maków Mazowiecki), Reginów (near Baranovichi). These educational institutions were liquidated under the Soviet and Nazi occupation. In a new, post-war reality, it was only the Seminar in Ląd that was revived. The Salesians launched a new seminar in Marszałki (near Kępno). In the “new” northern and western lands, they opened seminars in Frombork and Środa Śląska. After the monastic mid-level secondary schools had been liquidates by the Communist regime (1948-1949), the Salesians safeguarded the continuity of education for their boys by running private Lower Seminars of: Sokołów Podlaski, Twardogóra, Oświęcim and Różanystok (near Dąbrowa Białostocka). These latter institutions were ruthlessly liquidated in the year 1952 and 1954. The Communists also used the opportunity to take over the Salesians’ premises and equipment (apart from the school in Ląd), and they expelled the Salesians of their estate. During a short-term October thaw, a new Communist government permitted the Salesians to open two Little Seminars in 1957, but they rejected granting them the status of public schools. Until July 1962, the schools of Sokołów Podlaski (with its branch in Czerwińsk) and in Kopiec (near Częstochowa) had been functional.